By In de zomer van 2024 verscheen er een open call vanuit Tiel. Het cultuurcentrum De Agnietenhof zocht een kunstenaar voor een muurschildering op hun gevel. Een prachtig project. Groot, zichtbaar, en vol belofte voor de stad en haar bezoekers.
Kunstenaars werden uitgenodigd om een volledig ontwerp en projectplan in te dienen. Geen schetsje op de achterkant van een bierviltje, maar echt werk. Onderzoek. Locatie-analyse. Motivering. Beeldontwikkeling. En dat alles zonder vergoeding. Alleen de geselecteerde kunstenaar zou iets verdienen, en alleen als zijn of haar voorstel gekozen werd.
Op zich is dit geen nieuw verhaal. Het gebeurt vaker. Maar in Tiel gebeurde het met een extra wrange ondertoon. Want het budget voor de muurschildering bleek vijfendertigduizend euro.
Laat dat even inzinken.
Vijfendertigduizend euro. En toch: niets voor de kunstenaars die ontwerpen instuurden. Niets voor de tijd die ze investeerden. Niets voor het creatieve denkwerk dat gevraagd werd. Er was dus geen gebrek aan middelen. Er was een gebrek aan visie.
Wat had er wél gekund?
Laten we het even eerlijk doorrekenen volgens de Fair Practice Code. Als je vijf kunstenaars selecteert en hen elk €825 betaalt voor hun ontwerp, kost dat €4.125. Betaal de winnende kunstenaar ook dat bedrag voor het ontwerp, dan staat de teller op €4.950.
Voor de uitvoering van het werk zelf, inclusief honorarium, voorbereiding en uitvoering, reken je €15.000.
Voeg daar nog €7.500 toe voor materialen, techniek en uitvoering. En houd rekening met communicatie, begeleiding, overlegmomenten. Laten we daar €2.500 voor rekenen.
Tel daar een buffer bij op, en je komt uit op zo’n €33.500. Dan houd je dus nog ruim duizend euro over. Genoeg voor extra publieksactiviteiten, een bescheiden opening of onderhoud.
Dus nee, geld was niet het probleem. Waardering was het probleem.
Wat in Tiel gebeurde is emblematisch voor hoe er nog te vaak met kunstenaars wordt omgegaan. Alsof de waarde van kunst pas begint bij de uitvoering. Alsof het idee, het onderzoek, de creatieve arbeid vooraf, niet meer is dan vrijblijvend vermaak. Alsof het normaal is om mensen te laten werken voor misschien, en anders jammer.
Maar de ontwerpfase ís werk. De pitch ís werk. De energie, aandacht en verbeelding die kunstenaars in zo’n aanvraag steken is niet gratis, maar wordt vaak wel zo behandeld. En dat is schadelijk. Niet alleen voor de kunstenaars zelf, maar ook voor het publieke vertrouwen in kunst als waardevol onderdeel van onze samenleving.
Tijd om het anders te doen
Wat als we nu eindelijk zeggen: elke fase telt. Elke stem verdient erkenning. Elk idee begint met respect.
Er zijn gemeentes die het goed doen. Die kunstenaars serieus nemen. Die budgetten eerlijk verdelen en open calls opzetten met zorg voor alle betrokkenen. Maar om daar te komen, moeten we blijven benoemen waar het fout gaat. Niet uit wrok. Maar uit verlangen naar beter.
Want er was geld genoeg. Alleen de visie ontbrak.
Comments