By Kunstenaarswedstrijden lijken aantrekkelijk. Je schrijft een oproep uit, ontvangt verschillende voorstellen, kiest het beste ontwerp en de winnaar krijgt de opdracht. Zo simpel is het toch?
In theorie wel. Maar in de praktijk leidt dit model vaak tot frustratie, ongelijkheid en soms zelfs publieke kritiek. Niet omdat kunstenaars niet willen meedoen, maar omdat ze niet betaald worden voor het werk dat ze inleveren. En dat schuurt. Want een ontwerp is geen vrijblijvende schets. Het is creatief denkwerk. Onderzoek. Visuele taal. Tijd. En dat is werk.
Gelukkig zijn er heldere richtlijnen voor hoe je als gemeente een kunstwedstrijd kunt organiseren op een manier die fair is. Niet alleen voor de winnaar, maar voor alle betrokken makers.
De kernprincipes
Een eerlijke oproep voldoet aan de uitgangspunten van de Fair Practice Code, die pleit voor:
-
Transparantie
-
Redelijkheid
-
Eerlijke betaling
-
Duurzame samenwerking
Daarmee laat je zien dat je de waarde van artistiek werk erkent. En dat je investeert in kwaliteit én vertrouwen.
Zo organiseer je het goed: een stappenplan
1. Start met een brede uitnodiging
Vraag kunstenaars in de eerste ronde geen volledig ontwerp, maar een portfolio, motivatie en eventueel een eerste idee. Zo houd je de drempel laag en respecteer je de tijd van makers.
2. Selecteer een shortlist
Kies op basis van de eerste ronde drie tot vijf kunstenaars uit die qua stijl en visie passen bij de opdracht.
3. Betaal de ontwerpfase
Geef deze kunstenaars een duidelijke opdracht én een vergoeding om een schetsontwerp uit te werken. Denk aan minimaal €750 tot €1.000 per kunstenaar, afhankelijk van de complexiteit. Dit bedrag is gebaseerd op ten minste drie dagen werk tegen een fair tarief.
4. Laat de jury kiezen
Laat een onafhankelijke, deskundige commissie het beste voorstel kiezen. Denk aan een mix van vakgenoten, bewoners en opdrachtgever. Licht de keuze goed toe.
5. Geef de opdracht en zorg voor fair budget
De gekozen kunstenaar krijgt een duidelijke opdracht, een marktconforme vergoeding voor de uitvoering, én zeggenschap over het werkproces. Inclusief kosten voor materiaal, techniek, verzekeringen en auteursrecht.
Bonus: wat je niét moet doen
-
Vraag nooit om onbetaalde ontwerpen in een eerste ronde
-
Vermijd de term “wedstrijd” als er geen sprake is van fair play
-
Bied geen exposure aan als enige ‘beloning’
-
Laat geen kunstenaars concurreren op prijs
Waarom dit werkt
Een eerlijke procedure levert niet alleen betere kunst op. Het zorgt ook voor meer betrokkenheid, meer draagvlak, en minder reputatieschade. Bovendien bouw je aan een duurzame relatie met makers in je stad of regio. Je laat zien dat je cultuur serieus neemt. En dat straalt af op je beleid, je gebouw, je buurt of je festival.
Tot slot
Een kunstwerk begint niet bij het aanbrengen van verf op een muur. Het begint bij een idee, een visie, een voorstel. Als je dat idee serieus neemt, neem je ook de maker serieus. En dan ontstaat er iets bijzonders.
Een kunstwedstrijd is geen loterij. Het is een samenwerking. Zorg dat die voor iedereen eerlijk begint.
Comments